wtorek, 3 lutego 2015

Życie w Brzegu za czasów Jerzego II



Po objęciu władzy uregulował książę prawa miejskie wielu miejscowości. Szczególną opiekę  roztoczył nad swoją stolicę. Zweryfikował dotychczasowe prawo spadkowe z korzyścią dla samego miasta. Sądownictwo miejskie przekazał w ręce wójta i ławników, jeśli wartość sprawy nie przekraczała 5 grzywien. Powyżej tej sumy zastrzegł dla siebie apelację i często sam wysłuchiwał różnych skarg.
W roku 1557 wydane zostały specjalne przepisy dla staży miejskiej, zarówno co do obowiązków, jak i wynagrodzenia. 


Zadaniem strażników było m.in.:

  • pilnowanie bram miejskich,
  • obserwacja wesel i zabaw, by w ich trakcie nie dochodziło do naruszenie prawa,
  • strzeżenie drzwi burmistrza, rajców i kancelarii miejskiej,
  • pomaganie przy egzekucjach. 


Za mniejsze wykroczenia karą było przywiązywanie do znajdującego się na miejskim rynku, pręgierza. Książę Jerzy II miał głęboko zakorzenione poczucie sprawiedliwości, ale gdy przyszło do wymierzanaia kary, starał się łagodzić surowość przepisów prawnych. Jednego nie tolerował - nieuczciwości urzędników. Gdy skarbnik, Dawid Rosentritt, przywłaszczył sobie znaczną sumę pieniędzy został skazany na śmierć.
 


Kary:
  • Za morderstwo - łamanie kołem.
  • Za kradzież - szubienica.
  • Za świętokradztwo - spaleniem na stosie.
  • Cudzołożnych małżonków - piętnowanie ogniem na czole i wypędzenie z miasta.
  • Za bluźnierstwo - kara cielesna.

www

Od roku 1563 wprowadzono w Brzegu zwyczaj noszenia czarnego płaszcza i kapelusza dla tych, co weszli w kolizję z prawem. Taki zwyczaj był już znany we Wrocławiu od 1555 roku.


Surowo karano nawet słowne wystąpienia skierowane przeciwko radzie miejskiej. Od niemal początku swoich rządów książę Jerzy II wprowadził specjalną ustawę miejską, która nakazywała wszystkim mieszczanom pilnie uczestniczyć w kazaniach.
W niedzielę karczmarzom nie wolno było sprzedawać napojów alkoholowych. Starano się wygnać wszystkie kobiety trudniące się nierządem (prostytucją).


Obowiązki rady:
•   Rada Miejska miała pilnie baczyć na wierność małżeńską. Tym, którzy, dawali zły przykład groziła nawet kara śmierci.
•    Opieka nad szpitalami.
•    Co tygodniowe ich wizytowanie.
•    Kontrola raz w roku ich dochodów i wydatków.


Książę Jerzy II, mając na uwadze dobro najbiedniejszych warstw ludności w  mieście, zakazał wszelkich podwyżek cen na takie artykuły jak: chleb, mięso, piwo. Rzeźnikom polecał sprzedawać mięso nie tylko w wielkich ilościach ale i po 1 funcie i pół funta (1 funt to 0,406 kg).
Brzeg w tym czasie miał 42 jatki rzeźnicze, każdy rzeźnik musiał używać wagi z żelaznymi odważnikami. Za czasów panowania księcia Jerzego II szczegółowe przepisy regulowały prawa i obowiązki każdego stanu i zawodu. Swoją opieką otaczał książę rzemiosło i handel, kontrolując jakość produkowanych czy sprzedawanych wyrobów, karząc nieuczciwość, czuwając nad higieną – czego przykładem był zakaz trzymania bydła i nierogacizny w miejscu produkcji piwa.
W karczmach pijano wówczas piwo, wino oraz wódkę produkowaną w dobrych gatunkach pod nadzorem rady miejskiej sprzedawana po niskich cenach. W roku 1565 monopol wódczany wydzierżawiono 4 mieszczanom za 50 talarów czynszu rocznego. Nie wolno im było sprzedawać tego napoju podczas kazań oraz w niedziele i święta. 


www

Książę popierał produkcję alkoholu gdyż przynosiła ona spory dochód, ale zwalczał pijaństwo wydając, w tym celu surowe przepisy. Specjalny dzwon zawiadamiał o zamykaniu piwiarni i karczem. Pijący po tej godzinie klienci płacili grzywny. Karą nie obejmowano zagranicznych gości i podróżujących. Surowo karano także tych, którzy po wieczornej libacji zakłócali spokój nocny na ulicach.
Ci, którzy łamali przepisy byli karani więzieniem lub pracą przy naprawianiu wałów miejskich. 

Książę wprowadzał także zarządzenia i przepisy mające na względzie higienę miasta i zdrowie jego mieszkańców – stanowiły nowość w tamtych czasach.
Mieszczanie musieli (miało to także chronić mieszkańców przed często szalejącą zarazą):
•    sprzątać śmieci przed swoimi domami,
•    wywozić nieczystości,
•    dbać by ich nie wylewano na ulicę,
•  wałęsające się po ulicach bezpańskie świnie były rekwirowane przez strażników miejskich i oddawane na potrzeby szpitala,
•    od 1582 roku Brzeg miał stałego lekarza opłacanego przez radę miejską i cechy i częściowo przez księcia.
 

www

Do obowiązków lekarza należało:
•    leczenie mieszkańców Brzegu
•    leczenie rodziny książęcej i członków dworu
•  nadzorowanie apteki miejskiej istniejącej od 1544 (aptekę prowadził Jan Pajski).
W ramach podnoszenia poziomu higieny było zbudowanie miejskich wodociągów zbudowanych na koszt księcia – od rady miejskiej otrzymywał 335 talarów rocznie.
 
W ramach kodyfikacji życia książę Jerzy II  wydawał  reformy i ustawy regulujące koszty ślubów, chrztów, pogrzebów z określeniem wyliczonych wszelkich dodatkowych opłat, oraz  urządzanie wesel. Regulamin określał maksymalną ilość zaproszonych panien, dopuszczalną ilość stołów, wysokość opłat dla muzykantów.
Książę Jerzy II wydał także zarządzenia porządkujące życie w mieście i na terenie całego księstwa brzeskiego regulujące pracę i płace poszczególnych kategorii robotników i rzemieślników. W zarządzeniu z 1561 roku określono wyraźnie zakres obowiązków i wysokość wynagrodzenia dla murarzy, cieśli i robotników dniówkowych. Cieśla na przykład mógł prowadzić nie więcej niż 2 budowy na raz i sam osobiście musiał tam pracować. Wszystkie spory między pracownikami  a pracodawcami rozstrzygały sądy wójtowskie.

Nakazał też książę tępić próżniactwo. Codziennie 2 słudzy miejscy chodzili po oberżach i wypytywali gości kto z czego żyje. Osoby nie pracujące zabierano do aresztu.


W Brzegu istniały także za księcia Jerzego przepisy przeciwpożarowe. Każdy dom musiał posiadać drabiny, bosaki, beczki z wodą a na dachu polepę z gliny. Na strychu nie wolno było przechowywać siana ani zboża. Dla lepszego zwalczania pożaru całe miasto zostało podzielone na 12 okręgów, często kontrolowanych, nadzór nad każdym okręgiem miał najstarszy członek cechu.
Nad bezpieczeństwem miasta czuwała straż miejska. Przez całą noc na wieżach dyżurowali młodzi ludzie, którzy nawoływali się  dźwiękiem trąb i rogów. Za brak czujności groziło kara w postaci utraty tygodniowego zarobku. Do strażników należał także obowiązek zamykania bram i furt miejskich

www

Celem obrony służyło także założone Bractwo Kurkowe, które doskonaliło mieszczan w technice władania bronią palną. Powołał je na nowo do życia Jerzy II w roku 1574 roku sam biorąc udział w ćwiczeniach.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz